De hond van Tišma

Wat als Europa klapt?

Terwijl Geert Mak volop werkte aan zijn nieuwe boek over Amerika, Reizen zonder John, dat hopelijk in mei 2012 zal verschijnen, was er één ding dat hem nog meer bezighield: de snel escalerende eurocrisis. Eind november hield hij in Berlijn de Willy Brandtlezing, die helemaal aan dit thema was gewijd. 'Een ramp van een lezing,' zegt hij zelf. 'Ik heb hem wel vier keer opnieuw geschreven, de situatie veranderde voortdurend.' Wat hij hoorde en dacht tijdens de laatste weken van deze crisis, in Berlijn en Amsterdam, legde hij vast in een klein boekje. Het is zijn persoonlijke beeld van de crisis, en de historische achtergronden. Het is een momentopname - maar wellicht ook iets meer.  

‘De schrijver Aleksandar Tišma vertelde me in 1999, tijdens het uiteenvallen van Joegoslavië, een verhaal over zijn hond, Jackie. Op een winterdag was het dier weggelopen, langs de Donau, en op een of andere manier was het op een ijsschots beland. Kinderen uit de buurt kwamen hem halen: ‘Mijnheer Tišma, uw hond verdrinkt!’ Hij rende erheen, riep de hond keer op keer bij de naam, maar Jackie bleef maar op die schots zitten, als verstijfd. Het beest verkeerde in een complete shock. Uiteindelijk wist een van de kinderen hem bij zijn nekvel te pakken, en alles liep goed af. ‘Zo is het op dit moment ook met ons,’ zei Tišma. ‘We zitten als verstijfd op een ijsschots, we weten niet wat te doen, en ondertussen zeilen we weg op de stroom. In deze maanden moet ik vaak terugdenken aan de hond van Tišma, op zijn ijsschots.

Historische gebeurtenissen worden door degenen die ze meemaken slechts zelden als historisch beleefd.  Dat is maar goed ook, want zonder de rust van onze alledaagse beslommeringen zouden we allemaal gek worden van zorg en zenuwen. Het liefst blijven we maar doorlopen, als een kip zonder kop, eeuwig in onze vaste paden.

Het Wenen van 1914 was ook zo’n wereld van zekerheden, een wereld die zich eeuwig leek voort te zetten, en toch was het allemaal opeens voorbij, voorgoed. Het gevaar is groot dat ons hetzelfde gebeurt. Dat het hele Europese project, dit kostbare erfgoed van de vorige generaties Europeanen, ongemerkt uit onze handen glipt. En dat daarmee ook onze wereld van vanzelfsprekendheden plotseling in stukken valt.’ -  Geert Mak

---

Over de serie kleine  boekjes

De hond van TiÅma  is het zesde deel in de serie kleine boekjes; lekker leesbare non-fictie, speciaal geschreven door schrijvers die je verrassen met hun prikkelende kijk op de wereld. Iedere maand verschijnt een nieuwe uitgave: van economie tot geschiedenis, van lifestyle tot kunst, van sport tot psychologie. In 100 pagina’s, 90 minuten lezen, ben je een hoop wijzer. Kleine boekjes, grote ideeën. www.kleineboekjes.nl