Nederland | Essays en lezingen

De Zomer van 1823’. Wandel mee door het Nederland van toen

De Zomer van 1823 - In het voetspoor van Jacob van Lennep - was een 9-delige RVU televisieserie, in het jaar 2000 gemaakt door de auteur Geert Mak en filmmaker Theo Uittenbogaard, over de voettocht, die Jacob van Lennep en zijn studievriend Dirk van Hogendorp in 1823 maakten als inspectietocht door het 'oude en toch ook nieuwe Nederland'. Bekijk hier de film. Lees meer >

Waarom 'Hoe god verdween uit Jorwert' op de longlist staat .....

Lees meer >

Van Ulbe Piers tot Achmea

'Het verleden was noch zo goed of zo slecht als we denken, het was vooral anders. Dat schreef de grote Brits-Amerikaanse geschiedschrijver van de 20e eeuw, wijlen Tony Judt, in zijn laatste boek Ill Fares the Land. Als we onszelf nostalgische verhalen vertellen, schreef hij, kunnen we ons nooit verdiepen in de problemen waarvoor we nu staan, in het heden. En hetzelfde gebeurt als we er koortsachtig van blijven uitgaan dat onze eigen wereld op alle fronten beter is.' Lees meer >

'De eeuw van mijn vader' is eigenlijk een heel raar boek

‘Als verhaal vind ik het zeer geslaagd, maar het zou volstrekt onverantwoord zijn als de erin gehanteerde manier van schrijven een algemeen historische methode zou worden.’ Geert Mak over journalistiek, literaire non-fictie, geschiedschrijving en zijn nieuwe project. Een interview door Sharon Hagenbeek. Lees meer >

Ter vergelijking: de kleine geschiedenis van de angsthandelaar Joseph McCarthy

‘Opvallend in deze hele geschiedenis zijn, achteraf gezien, de rollen van de politiek en de media. Bijna alle politici, ook degenen die walgden van McCarthy, bogen mee met de storm. Hij wist bovendien precies wat de verslaggevers wilden, hij gooide ze dag na dag nieuws en hapklare citaten toe, en ze vraten alles, al wisten ze zelf wel beter.’ Lees meer >

Toch weer die jaren dertig

‘Terecht betitelde de historicus H.W. von den Dunk het begrip fascistisch als ‘een zwarte zwerfkei die zich uit de historisch context heeft losgemaakt’. De geschiedenis herhaalt zich immers nooit op dezelfde manier. Lees meer >

Voorgoed verdwaald in Utopia

Al zoveel van God gegeven zomerdagen had ik doorgebracht in de hallen van Utopia, en het einde was nog lang niet in zicht. Het blauw geschilderde complex stond ergens achterin de stad tussen de distels en de springbalsemien, en wie niet over een auto beschikte kon er alleen maar komen na een lange rit met de ondergrondse, ver voorbij de plaats waar het treintje opstijgt uit de aarde. Lees meer >

De smarten van Coenraad van Beuningen

Op deze namiddag/avond wil ik u voor een ogenblik meenemen naar de stad Amsterdam, en naar de brede Amstelrivier die blinkend en traag de stad binnenstroomt. Lees meer >

Van boeman naar plaquette. Of: het geluk van een Nederlands Maastricht

Op deze zonnige middag van de 15e mei 2006 maakt Maastricht historie: eindelijk zal luitenant-generaal baron Bernardus Cornelis Johannes Dibbets (1782-1839) gerehabiliteerd worden met een echte plaquette. Eindelijk zal hij, hopelijk, gezien worden als de mens die hij was, met alle goede en minder goede eigenschappen. Lees meer >

Alles is te koop

Ik denk dan aan al die avonden dat u en oom Petrus, na het werk, van dorp naar dorp vergaderingen afliepen en stuivers en centen verzamelden voor de beweging. Lees meer >

Voorbij de blanco spaties

Ik ben een kind van de Enola Gay. Ik ben een kind van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki die begin augustus 1945 een abrupt einde maakten aan de Tweede Wereldoorlog. Mijn moeder zat op dat moment in een Japans interneringskamp, mijn vader werkte als krijgsgevangene in Malakka. Lees meer >

De levens van Jan Six verklaard

Na zijn trektochten door Europa en de Verenigde Staten maakt Geert Mak voor zijn nieuwe boek De Levens van Jan Six een reis in de tijd. Vanaf de 17de eeuw tot nu volgt hij de bewoners van een statig herenhuis in Amsterdam. “De parallellen met het woelig 2016 vlogen op me af. We zijn opnieuw alles in vraag aan het stellen. De twijfel slaat toe en opeens wordt alles weer onzeker.” Een gesprek met Koen Vidal van De Morgen. Lees meer >

Silent spring

Het is eindelijk lente, eenzelfde lente als toen ik ruim dertig jaar geleden voor het eerst kennis maakte met het Friese dorp Jorwert. En toch is het nu een totaal andere lente. Want het is stil geworden op de Friese greiden. Lees meer >

Opnieuw: De deftigheid in het gedrang

Wat is er toch mis met de elite? Geert Mak pleit in deze uitgebreide versie van zijn dankwoord bij de uitreiking van de Gouden Ganzenveer voor een herbezinning, ook binnen de elite zelf. ‘Een goede elite erkent dat ze een elite is, en dat ‘noblesse oblige’, in de breedste zin van het woord.’ Lees meer >

Vergeet Willem Arondéus niet!

Een van de laatste dingen die Willem Arondéus zei, vlak voordat hij werd geeëxcuteerd, was: 'Vertel de mensen na de oorlog dat homo's niet minder moedig zijn dan andere mensen.' Vorige week besloot de meerderheid van de Provinciale Staten van Noord Holland te buigen voor de intimidatie van de PVV, en de Willem Arondéuslezing, een doortimmerd verhaal van de historicus Thomas von der Dunk, niet te laten doorgaan. Lees meer >

Nederland in 2025 - Spijtland

‘Merkwaardig genoeg hebben de noodgedwongen soberheid en die nuchtere, aardse problemen een zekere werkelijkheidszin teruggebracht in het publieke debat.’ Geert Mak blikte, op verzoek van NRC/Handelsblad, over de horizon van de verkiezingsuitslag. Lees meer >

'Zo werd verzet uitgevonden...'

We schrijven het jaar 1938. Het is maart. De stad Wenen is net overgenomen door de nazi’s. Gitta Sereny, later een bekend historica, toen een meisje van veertien jaar oud, loopt met haar vriendin over straat. Lees meer >

De Mercator Sapiëns

Hoogedelachtbare heer Schout, edelachtbare Heren Burgemeesteren en Schepenen, weledelgestrenge Heren Raadsleden en edelgrootachtbare heren Curatoren, weleerwaarde Heren Predikanten, weledelzeergeleerde Doctoren, Magisters, Rectoren, weledele Burgers en Kooplieden. Lees meer >

Driemaal: “Waakzaamheid!”

Nederland heeft een krankzinnige week achter de rug, en er zal nog een krankzinnige week volgen. Het land heeft de eerste politieke moord sinds 1672 meegemaakt, en nu staat het voor de belangrijkste verkiezingen sinds decennia. Lees meer >

Nederland-Duitsland: onze weggedrukte geschiedenissen

Otto zelf zou dit allemaal een beetje licht ironisch hebben bekeken, zo was hij, hij hield niet zo van grootse toestanden. Ja, we praatten samen veel over Europa, en over Nederland en Duitsland, en ik heb, in de korte tijd die ons was gegund, veel van hem geleerd Lees meer >

Drie verleidingen onder de Opstalsboom

Ruim een half uur gaans van het Noordduitse stadje Aurich, aan de weg naar Oldertsum, ligt een wat droefgeestig monument. Je komt er via een smeedijzeren hek, dan is er een lange beukenallee, en na vijfhonderd meter verschijnt een kleine piramide op een verhoging van een meter of vijf. Lees meer >

Een kaalgekrabde geschiedschrijving

In 1999 werd in het verscheurde Ierland een unieke geschiedenis gepubliceerd, een boek waar iedereen, protestant en katholiek, over sprak. Het was een enorme pil die niets anders bevatte dan beschrijvingen van de korte en lange levens van alle ruim 3637 slachtoffers van de Ierse burgeroorlog. Lees meer >